Um landsskipulagsstefnu

Landsskipulagsstefna felur í sér stefnu ríkisins í skipulagsmálum og almenn sjónarmið til leiðbeiningar við skipulagsgerð sveitarfélaga. Henni er ætlað að tryggja heildarhagsmuni við gerð skipulagsáætlana sveitarfélaga og stuðla að sjálfbærri þróun. Einnig á landsskipulagsstefna að stuðla að samræmingu í stefnumótun ríkis og sveitarfélaga um þróun byggðar og landnýtingu.

Landsskipulagsstefna er unnin á grundvelli skipulagslaga og reglugerðar um landsskipulagsstefnu.

Viðfangsefni landsskipulagsstefnu

Viðfangsefni landsskipulagsstefnu geta varðað ákveðin þemu, tiltekna landshluta eða landgerðir, svo sem gæði byggðar, búsetulandslag, loftslagsmál, vernd náttúru og menningarminja, náttúruvá, samspil landnotkunar og samgangna eða samspil landnotkunar og lýðheilsu. Þá er í landsskipulagsstefnu ávallt sett fram stefna um skipulagsmál miðhálendisins og um skipulag haf- og strandsvæða. 

Áhrif landsskipulagsstefnu

Landsskipulagsstefnu er fyrst og fremst framfylgt í gegnum skipulagsáætlanir sveitarfélaga. Samkvæmt skipulagslögum skulu sveitarfélög taka mið af landsskipulagsstefnu við gerð svæðis- og aðalskipulags.

Landsskipulagsstefna getur einnig haft áhrif á áætlanir stjórnvalda á landsvísu sem varða landnotkun, svo sem um samgöngur eða orkumál. Þá getur hún einnig falið í sér tiltekin verkefni, svo sem leiðbeiningar- eða þróunarverkefni, til að hrinda markmiðum stefnunnar í framkvæmd.

Mótun landsskipulagsstefnu

Ráðherra skipulagsmála felur húsnæðis- og skipulagsráði að vinna tillögu að landsskipulagsstefnu og aðgerðaáætlun í samstarfi við Skipulagsstofnun og í samræmi við áherslur ráðherra. Húsnæðis- og skipulagsráð er skipað þremur fulltrúum, tveimur án tilnefningar og einum frá Samband íslenskra sveitarfélaga. Ráðgjafarnefnd, skipuð af ráðherra er húsnæðis- og skipulagsráði til ráðgjafar við mótun landsskipulagsstefnu.

Landsskipulagsstefna er unnin í samráði við sveitarfélög og samtök þeirra og opinberar stofnanir. Jafnframt eru grænbók og hvítbók lagðar fram í samráðsgátt stjórnvalda þar sem almenningi og hagaðilum gefst kostur á að setja fram ábendingum og athugasemdum í ferlinu.

Þegar tillaga húsnæðis- og skipulagsráðs liggur fyrir tekur ráðherra hana til skoðunar og leggur síðan fram tillögu til þingsályktunar um landsskipulagsstefnu á Alþingi.

Landsskipulagsstefna tekur gildi þegar Alþingi hefur samþykkt hana sem þingsályktun.